از جمله آیات قرآن کریم که اشاره به امر به معروف و نهی از منکر در خانواده داره،
1- آیه ششم از سوره مبارکه تحریم هست، می فرماید:
*یَا أَیهَا الَُّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُود هَا النَُّاس وَالْحِجَارَةُ عَلَیْهَا مَلَائِکَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا یَعْص ونَ اللَُّهَ مَا أَمَرَه مْ وَیَفْعَلُونَ مَایؤْمَرُونَ
در کتاب بحارالانوار جلد 79 ، صفحه 79 ، حدیث 38 ، امام صادق(ع) می فرمایند:
هنگامی که این آیه ششم سوره تحریم بر رسول گرامی اسلام نازل گشت،
مردی از اصحاب پیامبر(ص) آنجا حضورداشت
زمانی که رسول الله این آیه را تلاوت کردند، آن مرد شروع کرد زار زار گریه کردن
وقتی از او سوال شد که چرا اینقدر گریه می کنی؟
آن شخص از رسول خدا(ص) سوال کرد که یا رسول الله من از حفظ و حراست خودم عاجزم،
چطور الآن مکلُّف شدم که خانواده ام را هم حفظ و حراست کنم!
چطوری از آن ها مراقبت کنم که در آتش جهنم نیافتند؟
خودم رو می دانم چطوری مراقبت کنم، با وَرَع و تقوا و خود مراقبتی،
ولی خانوادم را چطوری از آتش جهنم حفظ کنم؟
حضرت در پاسخ به او فرمودند:
برای تو همین کافی هست که آن ها رو امر کنی به آنچه که خودت رو و نفس خودت را
امر به آن میکنی و آن ها را نهی کنی از هر چه که خودت را از آن نهی می کنی.
*همین روایت با سند دیگری درکتاب کافی شریف، جلد 5، صفحه 29 ، حدیث شماره 8
*و در کتاب شریف المیزان، جلد 55 ، صفحه 599 ، ذیل آیه ششم از سوره مبارکه تحریم
آمده.
3
*باز در سند دیگری در کتاب الدرالمنثور، جلد 2، صفحه 922 ، مضمون دیگری از همین
روایت را داریم، می فرماید:
رسول خدا(ص) این آیه شریفه را تلاوت کردند و بعد از ایشون سوال شد که
یا رسول الله، اَهلِمون را چطوری از آتش حفظ کنیم؟
حضرت فرمودند که:
همین که شما آن ها رو امر کنید به آنچه که خدا دوست دارد
و نهی شون کنید از آنچه که خدا از او کراهت دارد
همین برای شما کفایت است،
اگر از تو اطاعت کردند، حفظشان کردی از آتش
و اگر گفتن به تو چه و حرفت رو گوش ندادن،
آنچه که به گردنت بوده را تو انجام دادی!
پیامبر گرامی اسلام در اوایل رسالتشان، هنگامی که به پیامبری مبعوث شده بودند و هنوز فضای فشار و خَفَقان و هَجمه های قُریش و اَمثالهم بر رسول خدا(ص) غالب بود،
خدای متعال به واسطه جناب جبرئیل به ایشان امر میکند که
خاندان و بستگان و فامیل خودت را دعوت کن و مهمانی و اطعامی ترتیب بده
و آن ها را اِنذار کن و تَبشیر کن و به راه بیارشان.
از این آیه شریفه آیه 952 سوره مبارکه شعراء
بزرگان دین استنباط می کنند و می فرمایند که:
اولویت امر به معروف ونهی از منکر می تواند با خانواده و بستگان و نزدیکان باشد.
که آیه شریفه می فرماید:
* وَأَنْذِرْ عَشِیرَتَكَ الْأَقْرَبِینَ،
نزدیکان خودت را جمع کن و آن ها را انذار کن و برای آن ها صحبت کن.
اگر اولویت امر به معروف ونهی از منکر با خانواده باشد
و تذکر و اصلاح از نزدیکان خانواده شروع بشود
گاهی وقت ها بهتر جواب میده.
یك حِیثِش این هست که نزدیکان آدم می توانند حامی او باشند در یك امری
و نزدیکان آدم می توانند شکننده ی او و تخریب کننده ی او باشند در یك امری.
لذا خداوند متعال در این آیه به پیامبر(ص) امر می فرماید
و پیامبر این مطلب را با امیر المومنین علی علیه السلام در میان می گذارند
که خداوند متعال به من امر کرده نزدیکان و بستگان خودت را جمع کن
و در واقع ابلاغ رسالتت را ابتدا با آن ها در میان بگذار.
بزرگواران مبادا از امر به معروف ونهی از منکر نسبت به خانواده مان و نزدیکانمان غافل
بشیم و این واجب اللهی را فقط و فقط خارج از خانواده انجام بدیم
و بالعکس
مبادا کسانی به خاطر اینکه میگویند امر به معروف ونهی از منکر اولویتش در خانواده هست،
فقط و فقط به امر و نهی را فقط مختص خانواده بدانند و از امر به معروف ونهی از منکر در سایر محیط ها
و نسبت به سایر مومنین غافل شوند
یك نکته ای قابل تامل است:
عزیزان، یکی از معروفاتی که قرآن دائما
در امر به خانواده روی آن دست گذاشته و تاکید کرده نماز است
شما مشاهده می فرمایید سوره مبارکه طه آیه 589 خطاب می فرماید که:
*وَ أْم رْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها لا نَسْئَلُكَ رِزْقاً نَحْنُ نَرْز قُكَ وَ الْعاقِبَةُ لِلتَّقْوی
می فرماید که:
اهل بیت خودت را و خاندان و نزدیکان و فامیل و بستگان خودت را امر به نماز کن؛
حتی نمی فرماید دعوت کن “وَ أْم رْ أَهْلَكَ"، آن ها را امر به نماز کن، وادار به نماز کن
“وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها” و مقاومت کن و ایستادگی و صبر پیشه کن بر این امر به معروفت(یعنی امر به نماز)
در سوره مبارکه مریم آیه 52 و 55 مربوط به حضرت اسماعیل نبی هست، می فرماید که:
*وَاذْکُرْ فِی الْکِتَابِ إِسْمَاعِیلَ إِنَّه کَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَکَانَ رَس ولًا نَبِیًّا52
*وَ کانَ یَأْم رُ أَهْلَه بِالصَّلاةِ وَ الزَّکاةِ وَ کانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِیًّا55
می فرماید که:
جناب اسماعیل سلام الله علیه، انسان صادق الوعدی بود،
اگر قولی می داد عمل می کرد
البته معنی ظاهری آیه این هست، بماند باطنش که اهل معنا باید بگویند.
وَکَانَ رَسولًا نَبِیًّا، پیامبر ما بود و نبی مرسل ما بود و او کسی بود که همواره امر می کرد
خانواده و نزدیکان و بستگان خودش را به نماز و زکات
وَ کانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِیًّا، یکی از مهمترین دلایل این که خداوند متعال از این بنده
بزرگوارش، از حضرت اسماعیل سلام الله علیه، راضی بوده، این بوده که
او اهل بیت و نزدیکانش را امر به معروف و نهی از منکر می کرده
خیلی عجیبه!
خدا دارد در مورد یك نبی مرسل صحبت می کند،
اول می فرماید وَکَانَ رَسولًا نَبِیًّا، پیامبر ما بود و نبی مرسل ما بود؛
اما می فرماید از جمله مهمترین اعمالش که باعث شد او مورد رضایت ما باشه مَرْضِیّ
رضایتِ منِ پروردگار باشه، این بود که وَ کانَ یَأْمرُ أَهْلَه بِالصَّلاةِ وَ الزَّکاةِ، تَك خور نبود،فقط خودش نسبت به نماز و زکات پایبند نبود، دستِ خانوادش را هم می گرفت وَ کانَ یَأْمرُ یعنی دائما آن ها را امر می کرد، دعوت می کرد، هدایت می کرد، نصیحت و موعظه می کرد و خسته نمی شد.
عزیزان، بسیاری از انبیای اللهی این ویژگی را داشتن، آیاتش هست.
می فرماید حضرت نوح چگونه اهل بِیتَش را دعوت می کرد،
حضرت ابراهیم چگونه نزدیکانش را دعوت می کرد
و سایر انبیا علیهم صلوات الله؛ از جمله مهمترین ویژگی هایشان این بوده که
اصرار و مداوِمت خستگی ناپذیر داشتن بر هدایتِ روزافزونِ خانواده اش
چرا؟
یکی از مهمترین دلایلش این بوده که این خانواده باید حامی این پیامبر خدا باشد
و اگر خدایی نکرده این خانواده دچار کَج روی و انحراف و انحطاطی بشن
قطعا در ذهن مخاطبین این پیامبر که عموم مردم هستن، تاثیر خواهد گذاشت.