غبطه و منافسه دو صفت پسندیده
غبطه در لغت به معنای رشک بردن بر سعادت کسی و آرزوی داشتن نعمت و سعادت او، بدون بدخواهی نسبت به آن شخص و بدون آرزو کردن زوال نعمت و سعادت از او می باشد.(1)
در علم اخلاق، آرزوى دستيابى به خيرى را داشتن که نصيب ديگران شده “غبطه” نام دارد. اگر اين آرزو به مرحله سعى و تلاش براى دستيابى به آن خير يا بالاتر از آن برسد “منافسه” است و اين هر دو صفتى پسنديده است.(2) این ویژگی، غبطه را از حسد متمایز میسازد؛ زیرا حسد عبارت است از حالتی که شخص در آن آرزوی داشتن نعمتی را می کند که در دست دیگری است و میکوشد تا آن را به دست آورد به طوری که خود از آن بهره مند باشد و شخص دیگر از آن محروم شود.
از این رو، امام صادق علیه السّلام در حدیثی میفرماید:
إِنَّ المُؤمِنَ يَغبِطُ و لا يَحسُدُ و المُنافِقُ يَحسُدُ و لا یَغبِطُ؛ مؤمن غبطه مى خورد و حسادت نمى ورزد، منافق حسادت مى ورزد و غبطه نمى خورد.( 3)
______________
(1) لسان العرب، ج۷، ص۳۵۸، واژه «غبط»
(2) كيمياى سعادت، ج۲، ص۱۲۷.
(3كافى ج2، ص307، ح7.